Sprawiedliwy Handel (Fair Trade)

Wprawdzie banany pojawiły się w systemie tzw. „handlu alternatywnego” już w latach osiemdziesiątych, pierwsze banany oznaczone logo Fairtrade weszły na rynek w roku 1996. Owoce te – będące jednym z najlepiej sprzedających się towarów Fairtrade – są obecnie symbolem sukcesu tego systemu certyfikacji. W niektórych krajach bananom z logo Fairtrade udało się osiągnąć nawet 50 proc. udział w rynku.

Większość z bananów, ananasów oraz innych owoców uprawianych zgodnie z zasadami Sprawiedliwego Handlu jest oznaczona logo Fairtrade. Oznaczenie to jest przyznawane poszczególnym produktom przez Fairtrade Labelling Organisation (FLO).

Chociaż popularność systemu certyfikacji Fairtrade bardzo wzrosła w ciągu ostatnich piętnastu lat, ma on jednak także swoich krytyków (więcej informacji w sekcji Certyfikacja). Dla przykładu, wiele organizacji Sprawiedliwego Handlu spełniających kryteria Fairtrade, lub nawet wykraczających poza te kryteria, celowo nie używa logo Fairtrade na swoich produktach.

Pięć podstawowych zasad Sprawiedliwego Handlu

• Zapłata uczciwej ceny – producenci otrzymują uczciwą cenę, pokrywającą koszty produkcji oraz zapewniającą godne warunki życia i rozsądny poziom zysku.
• Zakaz wykorzystywania pracy dzieci – zakazane jest wykorzystywanie wszelkich form pracy dzieci, szczególnie jeśli taka praca wiązałaby się z uszczerbkiem dla edukacji dziecka, jego zdrowia fizycznego lub rozwoju umysłowego.
• Godne warunki pracy – pracownicy zatrudnieni np. na plantacjach lub w przetwórniach powinni mieć zapewnione godne i bezpieczne warunki pracy oraz otrzymywać wynagrodzenie, które pozwoli im na pokrycie kosztów utrzymania.
• Rozwój lokalnych społeczności – znaczna część zysków uzyskiwanych w ramach Sprawiedliwego Handlu jest inwestowana w projekty rozwojowe w krajach rozwijających się. Projekty te dotyczą np. dostarczenia wody pitnej, budowy dróg, budowy klinik oraz szkół, rozwoju kwalifikacji zawodowych, opieki zdrowotnej, itp.
• Poszanowanie środowiska naturalnego – system Sprawiedliwego Handlu zabrania wykorzystywania szkodliwych środków chemicznych oraz organizmów modyfikowanych genetycznie. System wspiera także te metody upraw, które przyczyniają się do zachowania cennych ekosystemów oraz są bezpieczne dla zdrowia (zarówno osób uprawiających dane owoce lub warzywa, jak i konsumentów).

Natividad Nagua z Ekwadoru poleca banany ze Sprawiedliwego Handlu

– Jesteśmy naprawdę dumni z tego, że możemy sprzedawać nasze owoce na niemieckim rynku dzięki współpracy z organizacją BananaFair. Od pięciu lat uprawiamy banany, które posiadają certyfikat Sprawiedliwego Handlu oraz certyfikat upraw ekologicznych – mówi Natividad Nagua.

Natividad i jej rodzina uprawiają banany w regionie Machala w Ekwadorze i należą do zrzeszenia rolników UROCAL. Wprawdzie większość rolników zrzeszonych w UROCAL to mężczyźni, ważnym aspektem działalności tej organizacji jest tworzenie warunków umożliwiających kobietom uzyskanie niezależności ekonomicznej. Na swym czterohektarowym polu, Natividad uprawia banany, kakao, owoce tropikalne oraz drzewa do produkcji mebli.

– Dawniej mój mąż pracował jako górnik. Była to bardzo niebezpieczna praca. I chociaż prowadzenie własnego gospodarstwa też wiąże się z ogromnym wysiłkiem, sami jesteśmy dla siebie szefami i zarabiamy wystarczająco dużo, żeby kupić żywność oraz zapłacić za edukację naszych dzieci i wnucząt – dodaje Natividad. Natividad wstaje o piątej rano i przygotowuje śniadanie dla członków rodziny. Od szóstej rano do zachodu słońca pracuje z mężem i synami na polu, zajmując się typowymi zadaniami na małej farmie ekologicznej: użyźnianiem gleby, przygotowaniem i wykorzystaniem kompostu, sadzeniem roślin, przycinaniem gałęzi, a także zbieraniem i pakowaniem owoców. Każdego tygodnia, rodzina Natividad sprzedaje około 80 skrzynek bananów.

Przygotowując posiłki dla swej rodziny, Natividad korzysta głównie ze składników pochodzących z jej własnych upraw. – Podoba mi się to, że mamy możliwość przygotowywania posiłków z naszych ekologicznych upraw – dlatego są one takie zdrowe i pożywne. Pochodzę z wybrzeża, czyli regionu w którym znajduje się wiele dużych plantacji. Wielu z moich znajomych pracujących na tych plantacjach ucierpiało na zdrowiu w wyniku kontaktu z pestycydami.

Dwa lata temu Natividad odwiedziła Niemcy aby promować banany uprawiane przez rolników zrzeszonych w spółdzielni UROCAL. – My, rolnicy z UROCAL, uprawiamy dużo bananów zgodnie z kryteriami Sprawiedliwego Handlu. Jednak rynek tego typu produktów nie może wchłonąć całej naszej produkcji. Mam nadzieję, że więcej osób dowie się o idei Sprawiedliwego Handlu i będzie gotowa zapłacić więcej za banany, wspierając w ten sposób ekologiczną uprawę tych owoców oraz lepsze warunki życia i pracy rolników oraz pracowników zajmujących się ich uprawą.